Disproportionele prijsstijging van het ADHD medicijn dexamfetamine

Patiënten met ADHD die medicamenteus behandeld worden met dexamfetamine zullen voortaan meer geld moeten bijbetalen voor dit geneesmiddel. Het is apotheken namelijk sinds kort niet meer toegestaan zelf dexamfetamine te produceren voor ADHD patiënten. In plaats van de generieke variant van dextroamfetamine mogen de apotheken alleen nog de geregistreerde variant verstrekken. De geregistreerde variant wordt verkocht onder de merknaam "Amfexa" en het is een stuk duurder dan de generieke versie.

Het middel "Amfexa" wordt echter niet geheel vergoed door zorgverzekeraars, waardoor patiënten nu opeens ongeveer 70 euro per maand bij zullen moeten betalen. Deze situatie is niet redelijk. Dat zeg ik niet alleen omdat dit besluit riekt naar bureaucratisch gekonkel van de bovenste plank, maar ook omdat dit een vanwege de specifieke achtergrond van ADHD patiënten zeer onwenselijk is. Wat bedoel ik met dat laatste? Wel, ik zal dat hieronder even fijntjes uitleggen.

Laten we eerst eens kijken wat voor een stof dexamfetamine is. Dexamfetamine is een amfetamine en amfetaminen behoren tot de zogeheten psychostimulantia. Patienten met ADHD functioneren beter als ze psychostimulantia innemen. Vandaar dat dexamfetamine voor de behandeling van ADHD gebruikt wordt. Dexamfetamine staat echter in de Opiumwet op lijst I, want het is namelijk een zogenaamde "harddrug". Vandaar dat je dit middel in principe alleen op voorschrift kunt krijgen bij de apotheek, en dan alleen in een doseringsvorm die gericht is op therapeutische toepassingen.

Ik heb "in principe" in de laatste zin van het bovenstaande alinea niet zonder reden benadrukt. Want in de illegale handel blijkt er een min of meer gelijkwaardig alternatief voor "Amfexa" beschikbaar. Het betreft een verboden middel die in grondstof vorm (een kristallijn poeder) wordt verkocht onder de merknaam "Speed". De prijs van "Speed" is wat meer onderhevig aan schommelingen dan "Amfexa", maar volgens de Jellinek kliniek ligt de prijs rond 8—15 euro per gram. Laten we uitgaan van 15 euro. Is dat veel of is dat weinig? Om dat te weten moeten we eerst uitrekenen hoeveel "Amfexa" een patiënt koopt voor 70 euro.

De "Amfexa" wordt in verpakkingen van 30 tabletten à 5 milligram per stuk geleverd. Een ADHD patiënt verbruikt gemiddeld drie pillen per dag, oftewel drie pakjes per maand. Een rekensom leert ons dat dit neerkomt op een verbruik van 450 milligram "Amfexa". Dit is waar het voormelde bedrag van €70 op is gebaseerd.

Nu is dexamfetamine een optisch isomeer van amfetamine, terwijl "Speed" een racemisch mengsel is van de optische isomeren dextroamfetamine en levoamfetamine. Dat zou wel iets kunnen zijn om rekening mee te houden. Als levoamfetamine echt een volledig andere werking heeft (en dat zou toch wel een beetje gek zijn), dan zou je namelijk de "Speed" na aanschaf nog eerst moeten behandelen om de optische isomeren te scheiden. Bovendien moet je in dat geval 900 milligram "Speed" aanschaffen om aan 450 milligram dextroamfetamine te komen, als we uitgaan van een racemische verbinding (verhouding 1:1) in de kristallen van het racemaat. En dan ben je dus ook twee keer zo duur uit.

Maar ik denk niet dat dit nodig is. Levoamfetamine heeft wel een iets andere uitwerking dan dextroamfetamine, doch zo groot is dat verschil ook weer niet. Sterker nog, in sommige ADHD medicijnen wordt ook levoamfetamine gebruikt. Een hogere dosering van "Speed" is daarom waarschijnlijk niet nodig om ongeveer hetzelfde therapeutische effect te bereiken als met "Amfexa". Mooi.

We vergelijken dus 450 milligram "Amfexa" met 450 milligram "Speed" en dat rekent wel zo makkelijk. Zodoende zien we dat "Speed" een "eigen bijdrage" van €6,75 per maand vereist. Dat houdt in dat het officieel geregistreerde "Amfexa" ruim tien(!) keer zo duur is als de illegale harddrug "Speed". Als dit niet tot Kamervragen gaat leiden, dan weet ik het ook niet meer.

Oké, het moet nu wel duidelijk zijn dat ik hier een satirisch scenario schets. Maar mijn punt is wel serieus. En dat punt heeft ook te maken met die specifieke achtergrond van ADHD patiënten, waar ik eerder op doelde. Mensen met ADHD hebben namelijk opvallend vaak een voorgeschiedenis met drugsgebruik, hetgeen door psychiaters verklaard wordt als een vorm van 'zelfmedicatie'. Het is daarom ronduit belachelijk dat uitgerekend deze groep patiënten vanaf 1 mei 2016 een middel voorgeschreven krijgt dat tien keer zo duur is als de 'medicatie' die ze vóór de ADHD diagnose misschien wel van een drugsdealer kochten. En hier laat ik het maar bij.

[UPDATE]
Er zijn inmiddels kamervragen gesteld, maar helaas zonder het gewenste resultaat. Er is ook een online petitie gestart die je kunt tekenen als je het niet eens bent met de prijsstijging. Ik heb deze petitie inmiddels ondertekend, en ik hoop dat meer mensen dat ook zullen doen.